Árbore procedente do suroeste de Australia e da illa de Tasmania, foi introducida en Europa no ano 1820, como planta ornamental, pola súa espectacular floración perfumada e o seu carácter temperá. Hoxe en día podemos atopar estas árbores dende a costa ata os 1000 metros de altura, principalmente nas ladeiras de solana, nas ribeiras dos ríos e ó longo das vías de comunicación. A súa expansión polo noso territorio comenzou polo 1940 debido ó seu uso para asentar os taludes do ferrocarril, extendéndose por gran parte da rede ferroviaria e de ahí espallándose polas estradas. O papel de especie ideal para fixar os terreos de ladeiras abruptas, viña avalada por unha serie de características como son:

• Rápido crecemento e expansión, fundamentalmente pola producción de chupóns a partires das raíces.
• Acadar a madurez moi cedo, ós 3 ou 4 anos xa poden producir sementes que poden persistir no solo con capacidade para xermolar durante 50 anos.
• Resisten moi ben os lumes e as cortas, ata incluso rexeneran con máis forza, producindo vástagos a partir de xemas durmintes de debaixo da codia.
• Por seren unha leguminosa, como o toxo ou a xesta, posúe a capacidade de mellorar a fertilidade do solo ó ser capaz de fixar nitróxeno atmosférico.

Estas características, que no seu país de orixe poden ser un remedio fronte ós problemas de erosión, convertíronna en Galicia nunha praga, debido a outra consecuencia que soe descubrirse cando se poñen en contacto especies orixinadas en lugares tan distintos. As mimosas posúen substancias alelopáticas ou alelotóxicas (allelo=diferente, pathos= transtorno, enfermidade), é dicir, substancias que limitan ou inhiben o crecemento doutras especies diferentes. Normalmente, en Australia, como resultado da evolución en común das distintas especies, as plantas que coexisten coas mimosas están adaptadas a estas substancias e posúen mecanismos que as ignoran, pero a flora galega non os ten, polo que practicamente debaixo dunha mimosa non medra nada que non sexa a propia mimosa (algo semellante pasa co eucalipto).

En Galicia as propiedades alelopáticas da mimosa véñense estudiando dende hai varios anos polo departamento de Ecoloxía da Universidade de Santiago (ver enlaces ó final desta páxina). Nestes estudios apreciaron que os lixiviados, a auga que escorrega pola pranta e cae no solo, están cargados de substancias que inhiben a xermolación de sementes e o desenvolvemento de raíces doutras plantas que tentan instalarse debaixo delas. Parece ser que os lixiviados das flores son os máis activos. Esto acrecenta moito o problema cando se produce a caída da flor no chan, non só por concentrar a substancia, senón por que coincide coa época de xermolación de moitas plantas anuais e bianuais.

En Portugal, que teñen o mesmo problema ca nós, levan anos loitando contra esta praga, que está ameazando auténticas reservas vexetais como son o Parque Nacional de Busaco (refuxio de flora do Terciario) e o Parque Nacional de Peneda-Gerés. En Galicia non se tomaron, polo de agora, medidas de manexo das poboacións, aínda que está amenazando de forma alarmante a maior parte dos bosques de ribeira sobre todo na conca do Miño e do Sil.

Etnoloxía

As mimosas, pese a levar con nós tan pouco tempo, aparecen integradas no folclore galego de xeitos diversos, sobre todo relacionadas coa súa floración temperá: utilízanse as súas flores para decorar as casas, e incluso os parachoques dos automóviles no entroido. No Carballiño lévase a cabo dende hai anos a Festa da Mimosa, un recital poético no que se ensalza a floración desta planta como sinal da fin do inverno e a inminente chegada da primavera. As varas dos chupóns do ano utilízanse no Ribeiro para atar e guiar as viñas, e noutros lados como guías de plantas gabeadoras comos as fabas ou os chícharos.
Xunto co emú e o canguro, representa o emblema nacional de Australia, aparecendo no escudo da nación. Obviamente é neste país onde as mimosas posúen máis aplicacións:

· Co exudado das plantas, o que os ingleses chaman gum, previamente disolto en auga, faise unha bebida azucrada. O mesmo gum disolto en auga e fervido no leite usábano os primeiros colonos europeos para curar a disentería e as diarreas.
· Os aboríxenes fabrican boomerangs coa súa madeira e fan infusións coa codia para remediar a indixestión.
· A codia presenta unha grande cantidade de taninos que se usan para o curtido de peles. Este uso fixo que fora introducida en Sudáfrica, onde tamén é unha praga.
· As follas producen pigmentos amarelos ou verdes dependendo do tipo de mordente que se use: Aluminio, cromo ou cobre.
· Moi usada para aillar esencias sobre todo para uso en perfumeria.
· En Tasmania é moi utilizada en ebanistería e para fabricar pasta de papel.
· É un excelente hábitat, pois atrae ás cotorras e as cacatúas en busca de insectos e das súas sementes, e a algún marsupial, como os esquíos marsupiais que se alimentan do gum. Infinidade de escarabellos e formigas dependen das súas follas e das súas sementes.

Caracteres diagnósticos

Árbore de ata 15 metros de altura con copa cónica e pólas inclinadas. A cortiza é brillante de cor verde ou azul grisácea cando é nova, transformándose posteriormente nunha cortiza lisa castaño escura case negra. As follas son compostas, bipinnadas divididas en pequenos foliolos e presentan no nervio principal, no punto de inserción das pinnas, unha serie de pequenas glándulas. As follas novas teñen uns peliños densos e laúdos sendo dunha cor branco verdosa que lle dan un aspecto prateado (de aí o seu nome en ingles "silver wattle" acacia prateada) .
O máis representativo desta árbore é a floración. As flores reunidas en inflorescencias ou capítulos terminais ou axilares forman racímos dun amarelo intenso que semellan pelotiñas de la. Cada pelotiña, o capítulo, contén entre 50 e 100 flores, e cada flor ten pequenos sépalos e pétalos, 5 longos estames e un ovario con un estilo que sobresae por encima dos estames. O froito é unha legume de cor marrón (foto anexa). Aínda que a floración é anual a producción de

Sinal: Principio e final da floración

É a planta coa a que imos comenzar os datos de floración do ano, polo que hai que estar ben atentos á súa floración. Xeralmente comenza a temporexar en febreiro-marzo aínda que pode facelo en decembro-xaneiro, primeiro nas costas e continúa progresivamente adentrándose no interior (a través dos ríos) polo que pode haber, dependendo dos anos, ata case tres meses de diferencia coas estacións da montaña interior. Debido a súa floración tan temperá, non se poden facer estimas do momento da floración polo método da integral térmica, pois vai depender das condicións climatolóxicas sufridas durante o verán e o outono.

• Principio.Debemos anotar o momento en que empeza a floración en algún dos seus racimos. Esto ponse de manifesto cando, cunha lupa, observamos os estames libres e con anteras amarelas, e fanse aparentes uns peliños brancos, os estilos dos ovarios, que sobresaen uns 2mm por riba das anteras dos estames. Neste momento a mimosa empeza a arrecender. Na foto contigua podemos ver capítulos en distintos estados. O que nos marca o momento da floración (o sinal) é o máis grande de abaixo onde os estames libres danlle un aspecto de pompón.
• Final. Os capítulos (boliñas cheas de flores) toman unha cor castaña escura e empezan a caer, ou se se tira deles despréndense con facilidade. Tomarase como data final cando non vexamos ningún racimo en flor (con capítulos castaños ou sen eles).
  
• Progresión da praga. A actual penetración da mimosa na paisaxe galega é alarmante, polo que moitas veces non nos damos de conta da súa evolución. Se na vosa estación tendes unha ladeira cunha extensión considerable e orientada ó sur na que se aprecie a floración

da mimosa, poderíades facerlle unha foto cada ano para poder así establecer patróns de distribución sobre o terreo e tentar avaliar a evolución da súa distribución ó longo dos anos.

Enlaces

· http://www.guiaverde.com/arboles/Acaciadealbata.htm
Ficha descriptiva en castelán con fotos da floración e datos sobre o seu cultivo.
· http://life.csu.edu.au/herb/acacdeal_sws.html
É a dirección do xardín botánico de Victoria en Melbourne (Australia), onde poderedes atopar unha ficha descriptiva sobre a bioloxía e a etnobioloxía da mimosa, obviamente en inglés.
· http://ejournal.sinica.edu.tw/bbas/content/1999/1/bot41-10.html
Resumo do artigo dos profesores Carballeira e Reigosa sobre os efectos alelopáticos da mimosa. Tamén en inglés.