1

Malia ser un animal tan extendido, o feito de ser nocturno e crepuscular, fai que sexa moi difícil constatar a súa presencia polo día, salvo nas estradas, onde morren atropelados por miles cada ano. Tódolos anos repítese un patrón de atropelos que comenzan despois da súa hibernación, alá polo mes de marzo, e continúa ate que diminúe a temperatura por baixo dos 10º C. Nestas condicións xa non son activos e comezan a buscar lugares quentiños onde pasar o seu letargo invernal. Para afrontar este sono profundo, cébanse de comida durante os meses de agosto e setembro co fin de fabricar unha boa capa de graxa que lles chegue para resistir toda a estación fría durmidos no seu niño. Cando espertan, alá por marzo, poden pesar a metade do que pesaban antes de hivernar.

Moitas veces os ourizos caen en furados de obras, cunetas cementadas ou en canais de formigón dos que non poden sair, polo que morren de fame en poucos días. Nestes casos, convén poñerlle unha rampiña de madeira para que poidan fuxir ou facilitarlles a saída a través dun furado.

Plinio tamén conta que, daquela, coas púas dos ourizos facíanse peites para cardar a la, e que os ourizos eran conscientes disto, polo que, cando vían a un cazador con intención de convertelo en peite, arrolábanse e mexaban sobre sí mesmo un líquido tan pezoñento, que facía que as púas se estragasen, e como consecuencia, morrían máis tarde víctimas da súa propia pezoña.

En Galicia, dous mil anos despois de Plinio, aínda se conserva a lenda do ourizo e as mazás, e por outro lado, crese que as púas dos ourizos son velenosas. Isto pode ser debido a dous feitos: por un lado, que chegara ata os nosos días unha versión do conto de Plinio e o mexo pezoñento e, por outro lado, se contemplamos algunha vez un ourizo de cerca, o que primeiro salta á vista é a cantidade de pulgas e carrachas que se poden ver entre as súas púas, sobre todo nos flancos e rodeando as orellas. Isto non quere dicir que sexa un saco de pulgas pois, realmente, non ten máis parásitos que outros animais do mesmo tamaño, sen embargo, son moito máis aparentes, pois non hai pelo que os tape, e as cores gris azuladas das carrachas contrastan moito coa pel pardo clara dos ourizos. Se a isto lle sumamos un penetrante cheiro a " carneiro", xa temos unha auténtica pezoña andante. Temos tantas posibilidades de coller unha infección ó pincharnos cunha púa de ourizo como cunha silva.

Algúns din que os ourizos posúen tantos parásitos porque se se rascaran pincharíanse. Esto non é certo, de feito coas uñas das patas traseiras poden facelo, pero parece que ós parásitos esto non lles importa.

A mortandade nas estradas é un sinal que se utiliza moito para estudiar as poboacións de ourizos, tanto para estudiar o seu ciclo anual de actividade como para facer estudios de densidade. Nós soamente imos traballar co seu ciclo anual de actividade, aínda que deberemos anotar na ficha as características das zonas onde se producen un maior número de atropelos (ver final desta sección).

Como máis da metade da poboación escolar galega ten que desprazarse en bus para ir a clase, o observatorio máis axeitado para levar a cabo o reconto de atropelos é nos asentos de diante do autobús escolar.

• A referencia da estrada (Nacional 525, Comarcal OU-234, etc., estas referencias veñen en calquera mapa de estradas).
• O nome do pobo e, concretando todo o que se poida, co fin de non mesturar os datos; por exemplo: dous ourizos mortos no pobo de San Xoán, entre unha casa rosa e un grupo de bidueiros.

É importante levar un conteo bastante meticuloso, xa que as preas poden durar moito tempo no lugar, ou desaparecer rapidamente, debido tanto á influencia humana como a os carroñeiros, que acoden ós cadavers a comer e sácanos fóra da estrada. Moitas veces, a mellor forma de non contar dúas veces o mesmo ourizo é contalos e sacalos da estrada.

Naqueles puntos negros onde a densidade de atropelos fora maior do normal, podedes investigar o porqué. Para isto tende en conta todos estes parámetros que agora vos amosamos e, de seguro que poderedes deducilo.

• Se o percorrido da estrada é recto ou curvo, chan ou en pendente (máis ou menos pronunciada)
• Anchura da estrada e anchura do arcén se é que existe.
• Velocidade máxima permitida nese tramo, velocidade estimada dos vehículos.
• Tráfico intenso, moderado,escaso.
• Tipo de cuneta: fonda, pouco fonda, de formigón, de terra, con plantas, limpa, acabada de limpar, con rellas, etc.
• Nivel da estrada con respecto ó resto do relevo: 1 metro más baixa, 1 metro máis alta, etc.
• Estrada aillada do resto por malla de aramio (autopistas e autovías) ou normal, separada dos campos por muros etc.
• Visibilidade para os conductores nese punto da estrada.
• Zona urbana, rural, monte, etc.
• Vexetación das beiras:
  • 1º. Tipos: mato, herbas e prados, arboreda (carballos, bidueiros, ameneiros, soutos, etc), sitios despexados entre matos, etc
  • 2º. Distancia entre a vexetación e o asfalto
• Existencia de outros animais mortos nese punto. ¿Cales?
• Calquera outro factor que se che ocorra.

A partir de todo o que aprendiches con esta investigación ¿que cambiarías na estrada para evitar que morreran tantos ourizos?